Ogórecznik lekarski

Współczesna medycyna, dietetyka i kosmetologia chętnie wykorzystują jego cenne właściwości prozdrowotne. Coraz większą popularnością cieszy się też olej z niego.

Ogórecznik lekarski (Borago officinalis) zwany borakiem lub ogórkowym zielem znany jest już od I w. n.e. W basenie Morza Śródziemnego uprawiany był jako roślina przyprawowa, dodawano go do sałatek i zup. Stare łacińskie powiedzenie mówi: „Ja ogórecznik, zawsze daję odwagę”, zapewne dlatego był dodawany do wina wojowników i rycerzy wyruszających do boju. Biesiadnikom zaś miał poprawiać nastrój – w roku 1699 John Evelyn pisał: „...swą skutecznością przywraca do życia hipochondryka i rozwesela nawet najbardziej zapracowanego naukowca”. W niemieckim zielniku odnaleziono zaś taki zapis: „daje on radość i odwagę, przepędza wszelki kłopot i smutek, dorzuć go do wina i wypij, (…) wzmacnia i raduje serce, podnosi na duchu, odświeża krew i oczyszcza od różnych spalonych, wrzących wilgotności, poprawia czarną żółć, odpędza melancholię i złe sny”. Marcin z Urzędowa zalecał ogórecznik jako „doskonały pokarm dla ludzi wątłych” i zaznaczał, że w Polsce „wiadomy jest borak każdemu kto zioła zna”. Dodawano go do wywarów drobiowych lub cielęcych, a surowe pączki kwiatowe stanowiły dodatek do potraw dietetycznych.

Medycyna ludowa stosowała ziele ogórecznika m.in. na pobudzenie laktacji, choroby gardła, języka i dziąseł, wzmocnienie oraz na oczyszczenie krwi. Wierzono, że działa odświeżająco, wzmacniająco. Wyrabiano z niego soki, wina, świeże kwiaty zaś smażono w syropie lub ucierano z cukrem. Tradycje kulinarnego zastosowania ogórecznika przetrwały do dzisiaj głównie w kuchni niemieckiej (zielony sos, zupa pomidorowa i ziemniaczana, dania z baraniny, do aromatyzowania pieczonych kurcząt) i rosyjskiej (do dań z grzybów, barszczu ukraińskiego, zimnych zup jarzynowych, jajecznicy).

Surowiec zielarski stanowią ziele ogórecznika (Herba Boraginis) i nasiona ogórecznika (Boraginis semen). Ziele pozyskuje się w okresie zakwitania (kwiecień, maj) – zrywa się górne ulistnione części pędów ogórecznika i suszy rozłożone cienką warstwą w zacienionym, przewiewnym miejscu. Ziele zawiera witaminę C, karoten, flawonoidy, śluzy, garbniki, żywice, kwasy organiczne (mlekowy, jabłkowy, octowy) oraz składniki mineralne: potas, krzem, magnezu, cynk, wapń, żelazo.

Nasiona zbiera się w sierpniu i wrześniu. Są one źródłem boragoglandyny – oleju o wysokiej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych, m.in. kwasu linolowego i gamma-linolenowego. Z oleju wytwarza się preparaty przeciwmiażdżycowe oraz do leczenia chorób skóry.


Zastosowanie i działanie

Wewnętrzne

Poprawia przemianę materii i oczyszcza

Działa lekko moczopędnie, przyspieszając usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii. Ziele zalecane jest więc w schorzeniach nerek, w zaburzeniach przemiany materii, w skazie moczanowej, artretycznym zapaleniu stawów, w początkowej fazie choroby reumatycznej.
Poprawia stan skóry

Odwar korzystnie wpływa na cerę, pomaga w leczeniu trądziku, wyprysków, regeneracji naskórka, a także opryszczce oraz świądzie skóry. Olej przyjmowany systematycznie nawilża oraz natłuszcza skórę. Ziele ogórecznika wykazuje ponadto słabe działanie napotne i przeciwgorączkowe.

Uspokaja i poprawia pamięć

Sok z liści ogórecznika (podobnie jak i sproszkowane nasiona) jest środkiem ogólnie wzmacniającym, pomaga także w stanach niepokoju, depresji i długotrwałym stresie. Olej z ogórecznika może wpłynąć na polepszenie pamięci krótkotrwałej, zdolności koncentracj...