Czarna porzeczka

Czarna porzeczka

Pochodzi z Europy i Azji Środkowej, gdzie do dziś można spotkać jej dziką odmianę, porastającą spore tereny. W porównaniu z innymi roślinami owocującymi została udomowiona stosunkowo późno, zapewne dlatego, że jej liście i owoce wydzielają mocny, drażniący zapach – stąd na przykład w angielskich zielnikach pojawiła się niemal 100 lat po porzeczce czerwonej.

Pochodzi z Europy i Azji Środkowej, gdzie do dziś można spotkać jej dziką odmianę, porastającą spore tereny. W porównaniu z innymi roślinami owocującymi została udomowiona stosunkowo późno, zapewne dlatego, że jej liście i owoce wydzielają mocny, drażniący zapach – stąd na przykład w angielskich zielnikach pojawiła się niemal 100 lat po porzeczce czerwonej.

Pierwszą wzmiankę o odmianie czarnej w literaturze angielskiej można odnaleźć w Paradisus Johna Parkinsona z 1629 roku, przy czym trudno się doszukać w znajdującej się tam notatce dużego entuzjazmu: „…jego (krzewu czarnej porzeczki) gałęzie, liście i owoce wydają cuchnący odór, jednak nie są niezdrowe, a wielu spożywa czarne porzeczki, nie narzekając na smak czy zapach. Niektórzy dodają liście i owoce owej porzeczki do sosów i mięs, i wielce sobie chwalą ich woń i smak, choć inni ich nie znoszą”.

Zupełnie inny stosunek do tej rośliny miał wschód Europy – wiadomo, że zwłaszcza na terenach dzisiejszej Rosji już co najmniej w początkach średniowiecza odkryto dobroczynne właściwości krzewu i wykorzystywano je zarówno w lecznictwie, jak i w kuchni (choćby do robienia win, zwykle fermentujących z miodem). Czarną porzeczkę hodowano w XI wieku w ruskich monastyrach i stamtąd właśnie wywodzą się najwcześniejsze odmiany uprawne. W wieku XV zaczęła się pojawiać w ogrodach klasztornych na terenie Niemiec i Holandii jako roślina lecznicza. W miarę, jak rozprzestrzeniała się wiedza o skuteczności porzeczkowych leków, popularność krzewu rosła i uprawiany był na coraz szerszą skalę w całej Europie oraz Ameryce Północnej. Dziś największymi producentami są Rosja, Wielka Brytania, Polska i Niemcy.

Medycyna ludowa wykorzystała (i wciąż wykorzystuje) zarówno liście, jak i owoce czarnej porzeczki. Te drugie stosowano między innymi jako lek w problemach z układem pokarmowym, zwłaszcza biegunkach, reumatyzmie, podagrze, chorobach płuc i malarii, kamicy moczowej, dolegliwościach związanych z wątrobą i woreczkiem żółciowym (także w zwalczaniu żółtaczki) oraz migren. Herbatki i odwary, a nawet dżemy i galaretki z czarnej porzeczki zalecano w przeziębieniach, do spędzania gorączki, w bólach gardła: „W razie bólu gardła weź łyżkę stołową dżemu lub galaretki z czarnych porzeczek i rozpuść w kubku gorącej wody. Taka herbatka ma efekt kojący i łagodzący podrażnienie, należy pić ją kilka razy dziennie, koniecznie gorącą” – radzi angielska zielarka Maud Grieve w swoim Zielniku współczesnym z 1931 roku.
Współcześni naukowcy po przebadaniu składu owoców odkryli, że można je nazwać wręcz naturalnym koncentratem witaminowym. Zawierają szczególnie dużo witaminy C (pod tym względem w świecie owoców zajmują trzecie miejsce – po owocach dzikiej róży i rokitnika), P (tu wyprzedzają je tylko owoce aronii i czarnej morwy), K, karotenu. Do tego minerały: żelazo, mangan, magnez, potas. Ponadto kwasy organiczne – cytrynowy, jabłkowy, oksalowy, bursztynowy, fumarowy, chlorogenowy, kawowy, salicylowy, winny, nikotynowy), z węglowodanów – fruktozę i glukozę, pektyny, barwniki, aminokwasy, enzymy, glukozydy i olejki eteryczne. Znajdujące się w porzeczkach antocyjanozydy hamują rozwój wielu bakterii (w tym bakterii E. coli często powodujących biegunki) oraz zapobiegają chorobom oczu, a nawet je leczą, poprawiając widzenie, a garbniki działają ściągająco na błonę śluzową żołądka i jelit.

Działanie
Owoce czarnej porzeczki mają działanie ogólnie wzmacniające, odtruwające, moczopędne, przeciwartretyczne, przeciwmiażdżycowe i przeciwbiegunkowe. Wpływają też korzystnie na elastyczność naczyń krwionośnych, wzmacniają serce, regulują ciśnienie k

Autor: Kasia Bury
Partnerzy:

Wydawca Centrum "REA" Rena Marciniak-Kosmowska. All Rights Reserved. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i powielanie treści lub/i grafiki zawartej w tym serwisie bez zgody autora serwisu jest zabronione i chronione prawem.