
Istnieje pewna grupa środków roślinnych, które wspomagają organizm w syntetyzowaniu niewielkich ilości hormonów płciowych, gdy ich poziom zaczyna zbyt mocno spadać. Niektóre łagodzą lub eliminują uderzenia gorąca, stany lękowe i depresję, a także inne dolegliwości związane z wahaniami poziomu hormonów i zaburzeniami gospodarki hormonalnej.
ynia krwionoÅ›ne – zapobiega i Å‚agodzi nadciÅ›nienie tÄ™tnicze.
Niepokalanek pieprzowy
(Vitex agnus-castus)
W odróżnieniu od innych wymienionych tu gatunków roÅ›lin, niepokalanek pieprzowy to krzew lub niskie drzewko z charakterystycznymi owÅ‚osionymi liśćmi, zÅ‚ożo- nymi z dziewiÄ™ciu podÅ‚użnych listków odchodzÄ…cych promieniÅ›cie od nasady ogonka. Kwiaty koloru purpurowego zebrane sÄ… w podÅ‚użne kwiatostany. Owoce sÄ… maÅ‚e, twarde i zawierajÄ… po cztery nasiona. Niepokalanek pieprzowy pochodzi z rejonu Morza Åšródziemnego (poÅ‚udniowej Europy i Azji Mniejszej). ChÄ™tnie uprawia siÄ™ go jako roÅ›linÄ™ ozdobnÄ…, dziÄ™ki czemu poza ojczyznÄ… zyskaÅ‚ popularność w krajach poÅ‚o- żonych bliżej równika.
Surowcem zielarskim są dojrzałe, wysuszone owoce zawierające glikozydy irydoidowe (agnuzyd i aukubinę), flawony i flawonole, diterpenoidy i ślady olejku eterycznego z cyneolem, limonenem i pinenem.
W czasach Å›redniowiecza owoce niepokalanka postrzegane byÅ‚y jako symbol dziewictwa – podobno pomagaÅ‚y wytrwać mnichom w celibacie – stÄ…d ich tradycyjna nazwa – mnisi pieprz. Przez mniej Å›wiÄ…tobliwych przyjmowany byÅ‚ natomiast jako afrodyzjak. DziÅ› owoce niepokalanka majÄ… status leku tradycyjnego uznanego przez KomisjÄ™ EuropejskÄ…. Przyjmuje siÄ™, że dzienna dawka sproszkowanego surowca nie powinna przekraczać 3 g.
Niepokalanka wykorzystuje siÄ™ w leczeniu różnych dolegliwoÅ›ci kobiecych, zwiÄ…zanych zarówno z zaburzeniami miesiÄ…czkowania, jak i z menopauzÄ…. DziaÅ‚a uspokajajÄ…co, także w depresji. Stosuje siÄ™ go w zespole napiÄ™cia przedmiesiÄ…czkowego, zaniku okresu, niedoczynnoÅ›ci ciaÅ‚ka żóÅ‚tego oraz bolesnoÅ›ci piersi.
Lukrecja gładka
(Glycyrrhiza glabra)
Uprawia siÄ™ jÄ… w Polsce i innych krajach Europy, ale nie jest rodzimym gatunkiem. DotarÅ‚a tu z krajów Morza Åšródziemnego oraz Azji Zachodniej i Åšrodkowej. Ma charakterystyczny palowy korzeÅ„, który w przekroju jest żóÅ‚ty i bardzo sÅ‚odki w smaku (50 razy sÅ‚odszy od cukru trzcinowego). SÅ‚abiej rozpoznawana jest morfologia nadziemnych części tej roÅ›liny. Lukrecja jest bylinÄ… o wzniesionych, ulistnionych Å‚odygach, dorastajÄ…cych do 1,5 m. LiÅ›cie sÄ… naprzemianlegÅ‚e, ciemnozielone, nieparzystopierzaste, zÅ‚ożone z eliptycznych, ostro zakoÅ„czonych listków. Kwiaty mogÄ… mieć różnÄ… barwÄ™, od fioletowej do biaÅ‚ej i zebrane sÄ… w gÄ™ste, dÅ‚ugie grona osadzone na szypuÅ‚kach wyrastajÄ…cych z kÄ…tów liÅ›ci.
Surowcem zielarskim jest korzeÅ„, który zawiera saponiny triterpenowe (kwas glicyryzynowy oraz nadajÄ…cÄ… lukrecji sÅ‚odki smak glicyryzynÄ™), flawonoidy, fitosterole, wÄ™glowodany, wolne aminokwasy, betainÄ™, cholinÄ™, olejek eteryczny, żywice, gorycze i sole mineralne.
Lukrecja jest istotnym skÅ‚adnikiem wielu zioÅ‚owych mieszanek stosowanych w leczeniu chorób kobiecych. DziaÅ‚a moczopÄ™dnie, zapobiega obrzÄ™kom, zmniejsza wrażliwoÅ›Ä