Wielkanocny koszyk

Wielkanocny koszyk

kach.

U chłopów Wielkanoc również była okresem obfitości. Poprzedzało ją świniobicie. Na stole więc zjawiały się wędliny i duża ilość mięsa, przeważnie gotowanego lub duszonego. Podawano też słodkie placki, a ozdobę stołu stanowiły pisanki, w niektórych okolicach będące prawdziwymi dziełami sztuki.

Co kryje święconka
Tak jak setki lat temu i dziś do święcenia przynosimy do kościoła kolorowe jajka, chleb, ciasta, wędliny, sól, pieprz i chrzan, sery, masło, miód, wino, a nawet oliwę. Wiele z tych produktów ma symboliczne znaczenie i ksiądz błogosławi je w specjalnej modlitwie. Co symbolizują wielkanocne pokarmy i jaka jest ich historia?

Kiełbasa lub szynka
Na pamiątkę baranka paschalnego ksiądz święci mięso i wędliny. W koszyku wielkanocnym zapewniają one zdrowie i płodność, a także dostatek. Święcenie mięsa ma długie tradycje. Przekazy historyczne mówią, że św. Ulryk, biskup Augsburga zmarły w 973 r., święcił przed Wielkanocą szynkę i baraninę.

Jajka
Od wieków jajko uchodzi za symbol odrodzenia, nowego życia, płodności, zdrowia, młodości i powodzenia. Do koszyka wkładamy jajka malowane – jednokolorowe kraszanki lub wzorzyste pisanki. Barwy jajek mają swoje symboliczne znaczenie głęboko zakorzenione w tradycji. Czerwone i białe były poświęcone du-chom opiekuńczym domostwa, czarno-białe – duchom ziemi, zielone symbolizowały dziką przyrodę i uczucia, a brązowe szczęście rodzinne. Dekorowanie jaj było z początku elementem obrzędów pogańskich. Mieszkańcy Europy przejęli ten zwyczaj od Persów. W Europie odnajdywano pisanki w greckich grobach i rzymskich katakumbach.

Najstarsze polskie pisanki pochodzą
z X wieku i zostały odkryte na Wyspie Ostrówek w Opolu. Wzór był nanoszony za pomocą wosku i ochry, a następnie jajka gotowano w łupinach cebuli. Oczywiście ich wykonanie nie miało związku ze święconką. Był to element typowo pogańskiego kultu. Kolorowe jaja przygotowywano na święto Zaduszek i zakopywano na cmentarzach albo składano na grobach zmarłych. Misjonarze zakazywali podobnych praktyk, ale ponieważ ich działania były bezskuteczne, powiązali motyw jaja ze zmartwychwstaniem Jezusa i nakazali święcić pisanki. Od XIV wieku stały się więc w Polsce jednym z najpiękniejszych składników święconki. Skorupki święconych jajek były szanowane jak okruchy chleba. Nie wolno było ich deptać ani wyrzucać na śmietnik. Starannie ugniecione mieszano z ziemią na polu, by wydała obfite plony lub zakopywano w sadzie, żeby drzewa ładnie owocowały.
W świąteczny poranek, podczas święconego, dzielimy się jajkami podobnie jak opłatkiem w Wigilię Bożego Narodzenia. Ma to przynosić pomyślność i zdrowie.

Pieczywo i ciasto
Szacunek dla chleba jest częścią naszego dziedzictwa kulturowego. W polskiej i słowiańskiej tradycji chleb jest symbolem pożywienia, a także dostatku i pomyślności.
Ciasto w koszyku ze święconką pojawiło się najpóźniej, jako symbol umiejętności i doskonałości – zapewne głównie jako popis domowych gospodyń.

Sól
Symbolika soli jest bardzo bogata. Przede wszystkim jest to sól przyjaźni, przymierza i solidarności. W państwach starożytnego Wschodu zawierano „pakt soli”, który oznaczał nierozerwalne przymierze. Św. Marek Ewangelista przytoczył słowa Jezusa zapraszającego uczniów do przyprawienia życia braterskiego solą miłości: „Dobra jest sól; lecz jeśli sól smak swój utraci, czymże ją przyprawicie? Miejcie sól w sobie i zachowujcie pokój między sobą” (Mk 9,50).

 Sól chroni od zepsucia – żywność od g

Autor: Magdalena Nowakowska
Partnerzy:

Wydawca Centrum "REA" Rena Marciniak-Kosmowska. All Rights Reserved. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i powielanie treści lub/i grafiki zawartej w tym serwisie bez zgody autora serwisu jest zabronione i chronione prawem.