Moringa olejodajna (Moringa oleifera)

Najbardziej znany i najczęściej uprawiany gatunek to moringa olejodajna (Moringa oleifera). Jest niewysokim drzewem rosnącym u podnóża Himalajów w północno-zachodnich regionach Indii. Dziś można ją spotkać również w wielu miejscach w Afryce, Arabii, południowo-wschodniej Azji, na Pacyfiku, Wyspach Karaibskich oraz w Ameryce Południowej. Mieszkańcy wszystkich tych obszarów stosują moringę w codziennej diecie, ale równie często sięgają po nią ze względu na cenne właściwości lecznicze.

W swojej ojczyźnie, w Indiach, nazywa się drzewem perkusyjnym (drumstick tree), od wydłużonego kształtu strąków przypominających pałeczki perkusyjne. Na Filipinach moringa jest najlepszym przyjacielem matki, bo jej ugotowane liście stanowią ważny składnik diety matek karmiących piersią – wzmagają laktację. Z kolei mieszkańcy Florydy ochrzcili ją mianem drzewa chrzanowego, ponieważ z korzeni moringi przyrządzają sos o smaku przypominającym tarty chrzan.

W 2008 roku moringa została uznana przez Narodowy Instytut Zdrowia w Stanach Zjednoczonych za „Drzewo Roku”. Każdą część tej rośliny da się spożytkować, czy to w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmaceutycznym, czy w chemicznym (do produkcji impregnatów) i drzewno-papierniczym (do produkcji płótna introligatorskiego).

Jak piszą T. Weiss i J. Bor w książce Żywność funkcjonalna. Najzdrowsze produkty z natury: „Moringa zawiera dwa razy więcej białka niż soja, cztery razy więcej witaminy E niż kiełki pszenicy i cztery razy więcej witaminy A niż marchew, sześć razy więcej polifenoli niż czerwone wino, siedem razy więcej witaminy C niż pomarańcze, (...)
25 razy więcej żelaza niż szpinak” oraz substancje hamujące procesy zapalne i 46 antyoksydantów zapewniających długie życie.

Zawartość składników odżywczych w morindze jest bardzo wysoka. Już jedna łyżeczka proszku z jej liści zapewnia dzienne zapotrzebowanie na wiele substancji. Proszek czy pokruszone liście można dodawać do potraw, koktajli lub pić jako herbatę.

Właściwości lecznicze
Od wieków przedstawiciele różnych kultur i narodowości stosowa-
li moringę jako lek na infekcje skórne, niedokrwistość, astmę, czyraki, zanieczyszczenia we krwi, zapale-nie oskrzeli, katar, chorobę niedokrwienną serca, cholerę i wiele innych chorób.

Moringę szybko wzięli pod lupę naukowcy i dziś dostępnych jest sporo badań potwierdzających jej skuteczne działanie lecznicze. Z różnych części drzewa wyizolowano aż 92 związki aktywne przydatne dla zdrowia oraz witaminy, sole mineralne i antyoksydanty. Ogólnie rzecz ujmując, moringa wykazuje działanie przeciwzapalne, antyspazmatyczne i przeciwpadaczkowe, obniżające ciśnienie krwi, przeciwnowotworowe, antyoksydacyjne, przeciwgorączkowe, przeciwwrzodowe, moczopędne i pozytywnie wpływające na nerki, obniżające cholesterol, przeciwcukrzycowe i ochraniające wątrobę.

Spowalnia też procesy starzenia, chroni przed schorzeniami układu naczyniowo-wieńcowego, pomaga pozbyć się nadwagi.

Prawie wszystkie części rośliny nadają się do spożycia i każda kryje w sobie uzdrawiającą moc.
Najbardziej odżywczą częścią drzewa są liście. Zawierają witaminy z grupy B (B2 i B6), witaminę C, β-karoten, witaminę K, magnez, wapń, żelazo, potas, sporo pełnowartościowego białka i wolne aminokwasy. Nie dość, że same są źródłem wielu substancji odżywczych, to jeszcze wspomagają przyswajanie składników z innych produktów spożywczych.

W naszych sklepach dostępne są liście, wysuszone i często sproszkowane, które zawierają całe bogactwo związków odżywczych. Są cennym uzupełnieniem diety, skutecznie stawiają na nogi rekonwalescentów i wspomagają leczenie różnych schorzeń.

l Są źródłem hormonów roślinnych, np. zeatyny, która sprawia, że wszystkie witaminy minerały i składniki odżywcze zastają przez organizm przyswojone i wykorzystane oraz reguluje pracę komórek; chlorofilu – zielonego barwnika, który zapobiega niedokrwistości, a także manganu, chromu i boru. Ten ostatni jest pierwiastkiem śladowym, który wpływa na gospodarkę mineralną, zapobiegając osteoporozie, działa przeciwnowotworowo i wspomaga pracę układu nerwowego.

l Liście zapobiegają też zaparciom.

l W formie okładów stosuje się je jako środek łagodzący owrzodzenia i bóle głowy.

l Działają skutecznie przeciwgorączkowo.

l Zaleca się je we wspomaganiu leczenia zapalenia oskrzeli, kataru, szkorbutu oraz infekcji uszu i oczu.

l W Indiach sok z liści moringi pije się przy nadciśnieniu oraz przy skokach ciśnienia na tle nerwowym.

l Koktajl z liści zmiksowanych z miodem i mlekiem kokosowym pija się 2–3 razy dziennie przy biegunce i we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.

Rzadziej wykorzystywane i trudniej dostępne są korzenie, wyciągi z kory, kwiaty i nasiona moringi.

Moringa w kuchni
Młode liście można jeść na surowo, gotować lub smażyć. Świeżymi, delikatnymi posiekanymi listkami ozdabia się sałatki i inne warzywne potrawy. Ponieważ są ostre w smaku, zastępują przyprawy. Gotowane dodaje się do zup (do czystego bulionu, jarzynowej i rybnej), curry oraz omletów. Zupa z liści moringi z ryżem to tradycyjne śniadanie podczas Ramadanu. Z kolei w Indonezji możemy spotkać popularną zupę na bulionie z liśćmi moringi, kukurydzą, szpinakiem i mlekiem kokosowym. Poza tym liście dusi się na oliwie i serwuje z pesto, smaży się jak szpinak czy z krewetkami, z tuńczykiem, cebulą i chili.

Z liści wyciska się odżywczy sok, który miesza się np. z sokiem cytrynowym lub stosuje się do przygotowania chłodzących napojów. Z soku z moringi robi się też cukierki.

Na polskim rynku dostępne są suszone liście, które warto wypróbować w kuchni. Można dodawać je do ciepłych i zimnych potraw, traktować jako ostrą przyprawę czy leczniczy napój w postaci herbaty.

Moringa
w kosmetologii
W kosmetologii wykorzystuje się olej tłoczony z nasion moringi. Maści na jego bazie stosowali już starożytni Egipcjanie.

Olej z moringi wchodzi w skład różnych kosmetyków do pielęgnacji ciała i włosów – balsamów, odżywek i kremów. To doskonały emolient zalecany do skóry wrażliwej, suchej i popękanej. Niweluje szkodliwe działanie kadmu i rtęci na komórki skóry. Pozwala dłużej cieszyć się jędrną skórą bez zmarszczek.

Kosmetyki na bazie oleju z moringi poprawiają poziom nawilżenia skóry oraz działają łagodząco i odżywczo. Poza tym aktywizują procesy regeneracyjne uszkodzonej bariery lipidowej naskórka, łagodzą stany zapalne i stabilizują metabolizm skóry.

Olej można też nakładać na włosy. Zapobiega ich wypadaniu, wzmacnia cebulki. Pomaga również w walce z łupieżem. Olej można stosować zarówno przed, jak i po myciu. Wcześniej można go zastosować jako odżywkę regenerującą – wystarczy nałożyć na suche włosy i zrobić kompres z ręcznika – mniej więcej po 30 minutach należy umyć włosy. Może posłużyć także jako serum przed stylizacją – wystarczy nanieść niewielką ilość na wilgotne włosy.

Przepisy

Sok warzywno-owocowy z dodatkiem liści moringa
5 winnych jabłek, gruszka, korzeń pietruszki, czerwony burak, 100 g zielonych winogron,
3 brzoskwinie, 2 marchewki,
łyżeczka sproszkowanych liści moringi
Wszystkie owoce i warzywa oczyszczone i podzielone na mniejsze kawałki przekładamy kolejno do wyciskarki lub sokowirówki. Do tak przygotowanego soku dodajemy łyżeczkę sproszkowanych liści moringi.

Ser moringowy
2 łyżeczki proszku z liści moringi,
200 g orzechów nerkowca, 4 szalotki, 1/2 ząbka czosnku w łupinie, 1/2 łyżeczki soli himalajskiej, sok z cytryny, sok z limonki
Składniki zmiksować w blenderze na gładką masę.

Moringa smoothie
Łyżka proszku z liści moringi, 3 dojrzałe
banany, sok wyciśnięty z 2 pomarańczy,
3 szklanki wody, 1/2 ogórka zielonego,
2 garście roszponki, pokrojone jabłko
Składniki zmiksować na gładki mus. Można dosłodzić miodem, ksylitolem, stewią lub ulubionym syropem.

Zielony koktajl z moringą
polecany przy niedokrwistości
Garść szpinaku, garść jarmużu, jabłko, plaster świeżego ananasa, łyżeczka sproszkowanych
liści moringi, łyżka nierafinowanego oleju
kokosowego, pół łyżeczki sproszkowanej wanilii lub ziarenka z połowy laski wanilii
Składniki zmiksować.

Kartoflanka z liśćmi moringi
4 duże ziemniaki, cebula, marchewka, 1/2 l bulionu warzywnego, 2 łyżeczki sproszkowanych liści
moringi, 100 ml śmietany, 50 ml sosu sojowego, oliwa z oliwek, sól i pieprz do smaku
Warzywa obrać, pokroić w kostkę i podsmażyć w rondlu z oliwą, aż cebula się zeszkli. Dodać śmietanę wymieszaną wcześniej z sosem sojowym oraz bulion warzywny, całość dusić przez ok. 20 min. Doprawić solą i pieprzem do smaku. Na koniec wsypać sproszkowane liście moringi i zmieszać.

Karolina Górecka
Korzystałam m.in. z:
Ben-Erik van Wyk, Michael Wink, Rośliny lecznicze świata. Ilustrowany przewodnik, Wrocław 2008.
dr Ruediger Dahlke, Superodżywianie. Energia, witalność, zdrowie, VITAL, Białystok 2017.
Rigano L., Andolfatto Ch., Radice A. Moringa Seed Oil- The New Soul of Cosmetic, SOFW Journal 2/3-2011.
T. Weiss, J. Bor, Żywność funkcjonalna, Vital, Białystok 2015.