Jemioła (Wiscum album)

Prawie nie mamy świeżych ziół zimą – chyba że je hodujemy w doniczkach czy cieplarniach. Tym bardziej warto pamiętać o jemiole, którą pozyskuje się właśnie teraz – podczas mrozów i śniegów. Naprawdę warto się w nią zaopatrzyć i to niekoniecznie w związku ze świąteczno-noworocznymi rytuałami.

Prawie nie mamy świeżych ziół zimą - chyba że je hodujemy w doniczkach czy cieplarniach. Tym bardziej warto pamiętać o jemiole, którą pozyskuje się właśnie teraz – podczas mrozów i śniegów. Naprawdę warto się w nią zaopatrzyć i to niekoniecznie w związku ze świąteczno-noworocznymi rytuałami.

Na całym świecie jemioła od początku istnienia ludzkości uchodziła za symbol wiecznego światła i nieśmiertelności duszy.
Kiedyś medycy i kapłani uważali ją wręcz za panaceum, czyli lek na wszystko. Nie tylko przygotowywano z niej lecznicze odwary i napary, ale i wieszano jej gałązki nad łóżkiem chorego, by odpędzić ból i gorączkę lub... ułatwić mu przejście na drugą stronę. A gdy przekraczał tę ostateczną granicę między życiem a śmiercią, miała stanowić rodzaj czarodziejskiej różdżki wskazującej drogę do miejsca przeznaczenia... Już w mitologii greckiej Persefona, władczyni świata podziemnego i opiekunka dusz zmarłych, gałązką jemioły otwierała dla nich bramy swego królestwa. Według Wergiliusza podpatrzył to Eneasz i naśladując ją, otworzył sobie drogę do podziemnego państwa cieni.

Także Słowianie otaczali jemiołę wielkim szacunkiem. Jej zbieraniu towarzyszył cały ceremoniał – dane plemię udawało się w pochodzie prowadzonym przez kapłanów do miejsca zbioru, gdzie wśród modlitw i śpiewów najwyższy z nich wspinał się na drzewo i złotym lub srebrnym (nigdy żelaznym) sierpem ścinał roślinę, a potem owijał ją w białe płótno. Tak zebrana przeciwdziałała wszelkim złym mocom i truciznom, przynosiła płodność i zdrowie.

Echa owych obyczajów zachowały się w zielnikach z późniejszych wieków. Marcin z Urzędowa tak to opisuje: „Gdy jemiołę zbierają, tedy żelazem jej nie ruchają, gołą ręką nie ujmują, aż z drzewa znijdą, powiadają, że tak ma zachować swą moc, którą ma ku pomocy ludzkiego zdrowia”. Tylko w ten sposób pozyskana jemioła służyła do celów magicznych, zwłaszcza ochronnych, a także do leczenia ludzi i zwierząt. Marcin Siennik w swoim herbarium wydanym w Krakowie w 1568 roku napisał: „Jemiołę głogową lub jabłonną dzieciom do kolebek kładą, aby strachy na nie nie przychodziły”.

Dawni medycy próbowali za jej pomocą zwalczać między innymi epilepsję, gruźlicę, koklusz i nadciśnienie. Pliniusz (I w. p.n.e.) zalecał ją jako skuteczny środek przeciwko padaczce i zawrotom głowy. Kobietom, które miały problem z zajściem w ciążę, radził serwować wino ugotowanie z listkami jemioły. Hieronimus Bock (XVI w.) nazywał ją omnia sanentem – lecząca wszystko. Matthiolus (XVI w.) zalecał maść zrobioną z jemioły i sadła do likwidowania wrzodów i ropnych ran. W wydanej w 1936 roku Botanice okultystycznej J.H. Głóg wspomina, że stosowano ją przy skurczach wewnętrznych rozmaitego pochodzenia i zaburzeniach krwi. Słynny uzdrowiciel ksiądz Kneipp polecał wyciągi z jemioły – zwłaszcza tej rosnącej na topolach, klonach i iglakach – jako dobry środek do zatrzymania krwotoków popołogowych. Jemiołowa herbatka miała też według niego hamować krwotoki płucne.
 
Dzisiejsza medycyna
I o ile w magiczną siłę tej rośliny można wierzyć lub nie, jej lecznicze właściwości zostały potwierdzone przez współczesną naukę, choć oczywiście nie uwalnia ona od każdej choroby. Zawiera flawonidy (między innymi kwercytynę), aminy (cholinę, acetylocholinę, histaminę), trójterpeny, kwasy organiczne, glikoproteiny, alkohole cukrowe. Stosunkowo niedawno odkryto w niej także alkaloid wiskotoksynę, prawdopodobnie zabijający komórki rakowe, oraz lektynę, pozwalającą wykryć „fałszywe życie”, czyli zwiastuny nowotworu i pobudzić organizm do obrony. Podaje się je bezpośredn