Przytulia właściwa

Przytulia właściwa (Galium verum L.), zwana też kamiołem, miodownikiem, mleczym zielem, przytulią żółtą, przytuliją, przytulką, rojnikiem, tyrliczem, zaprzałkiem to gatunek należący do rodziny marzanowatych. Jest wieloletnią byliną osiągającą od 10 do 70 cm wysokości. Posiada kłącze z licznymi rozłogami, cienką, krótką, omszoną łodygę oraz liście – wąskie, ciemnozielone z wierzchu, od spodu bledsze i owłosione. Zakwita drobnymi żółtymi kwiatami zebranymi w kwiatostany, które przy słonecznej pogodzie pachną miodem. Kwitnie od maja do września. Owocem jest rozłupnia.Poza tym, że była stosowana od dawna przez zielarzy na różne dolegliwości, sta-nowiła też zamiennik słomy w tzw. siennikach, czyli odpowiednikach współczesnych materacy.

Surowiec zielarski
Surowiec stanowi ziele przytulii właściwej zbierane w trakcie kwitnienia (herba Galii veri) oraz korzeń i kłącze (Radix galii veri) pozyskiwane wiosną lub jesienią. Przytulię suszy się w temperaturze otoczenia, w przewiewnym i zaciemnionym miejscu. Według Marii Treben znacznie silniej działa świeża roślina i w ciężkich schorzeniach powinno się stosować świeżo zebrane i surowe ziele lub sok z niego.

Zawartość
Przytulia właściwa zawiera asperulozyd, kwasy organiczne (cytrynowy, galusowy i askorbinowy), saponiny, alkaloidy, dużo krzemionki, olejek eteryczny, sole mineralne (jod, potas), kumaryny, gorycze, pochodne antracenu, flawonoidy, karotenoidy, glikozydy. W korzeniu stwierdzono obecność związków antrachinonowych (galiozyna, prymwerozyd rubiadyny), glikozydów irydoidowych oraz krzemu.

Właściwości i zastosowanie
Zioło to regeneruje organizm, działa rozkurczowo, antyseptyczne, przeciwbólowo. Ponadto można je stosować jako środek wspomagający w leczeniu nowotworów.

Wewnętrzne
Oczyszcza i leczy stany zapalne
Przytulia zwana jest ziołem młodości, ponieważ posiada właściwości oczyszczające i regenerujące organizm.

Pomaga pozbyć się cellulitu. Wspomaga leczenie stanów zapalnych układu moczowego. Dzięki właściwościom moczopędnym reguluje gospodarkę wodną
organizmu, zapobiegając nadmiernemu
gromadzeniu się płynów w organizmie. Odwar z korzeni i kłącza zalecany jest w kamicy nerkowej i dnie moczanowej.

Przytulia eliminuje też obrzęki oraz redukuje nadmierną potliwość. Wykorzystuje się ją w leczeniu zapalenia migdałków. Ma również szerokie zastosowanie w zapaleniu gruczołu krokowego. Herbatka z ziela oczyszcza też nerki, wątrobę, trzustkę i śledzionę z bakterii chorobotwórczych.

Wzmacnia układ krwionośny
Kumaryna obecna w przytulii działa rozkurczowo i przeciwobrzękowo. Oczyszcza limfę i krew oraz wspomaga jej prawidłowe krążenie, przeciwdziałając zakrzepicy. Odwar z ziela stosuje się w zaburzeniach krążenia, żylakach, hemoroidach. Pomocny jest też przy leczeniu niedokrwistości, miażdżycy.

 Przy schorzeniach układu limfatycznego
Zmniejsza obrzęk i stany zapalne węzłów chłonnych.

Przy zaburzeniach układu nerwowego
Odwar i napar z przytulii zalecane są w leczeniu padaczki, histerii, pląsawicy i innych schorzeń nerwowych.

Działa przeciwnowotworowo
Znany austriacki botanik Richard Willfort w książce Gesundheit durch Heilkrauter (Zdrowie dzięki ziołom) napisał, że płukanki oraz herbatka z przytulii wspomagają leczenie nowotworów języka i jamy ustnej, zaś świeżo wyciśnięty sok zmieszany z masłem pomaga przy wrzodach rakowych, nowotworach skóry.

Reguluje miesiączkowanie
Napar z przytuli reguluje cykl menstruacyjny.

Zewnętrzne
Nie tylko na rany...
Sok z przytulii pozostawiony na skórze do wyschnięcia to doskonały naturalny środek przy różnych chorobach skóry, ranach, czyrakach, plamach, przebarwieniach, a nawet znamionach – jak podawała austriacka zielarka Maria Treben.
Przemywanie twarzy ciepłą herbatką z przytulii sprawi, że cera będzie wyglądać zdrowo. Okłady z naparu stosuje się też w leczeniu oparzeń, czyraków, wrzodów, egzemy i łuszczycy.

 Płukanka z naparu pomoże też osobom zmagającym się z łupieżem. Proszek z suszonego ziela zalecany jest jako środek osuszający i leczący otwarte rany i wrzody.

Na kobiece dolegliwości
Napar z przytulii stosowany jest do nasiadówek przy upławach.
Kąpiele z dodatkiem odwaru z ziela działają odkażająco, przeciwkrwotocznie, gojąco, a także dzięki miodowemu, słodkiemu zapachowi odprężająco na cały organizm.

Dawniej – jak podaje Maria Treben – żeby ułatwić kobiecie poród, wkładano do łóżka przytulię. To wierzenie powiązano z Maryją, nazywając roślinę „słomą łóżka naszej kochanej Pani” (Matka Boska miała użyć jej na swoje święte posłanie). Z kolei według śląskiej legendy Maryja włożyła do kołyski „słomę łóżka Maryi”, gdyż tylko przytulii nie zjadł osiołek.

W schorzeniach tarczycy i jamy ustnej
Napar z przytulii w formie płukanki pomaga pozbyć się wola.
Ponadto płukanie naparem jest pomocne przy schorzeniach jamy ustnej, porażeniu więzadeł głosowych oraz schorzeniach ślinianek.
Przepisy (wg M. Treben)
Herbatka
Kopiastą łyżeczkę przytulii zalać szklanką wrzątku, zaparzyć i zostawić na krótko do naciągnięcia.
Świeży sok
W sokowirówce wycisnąć sok ze świeżej, umytej i wilgotnej przytulii. Można trzymać go kilka dni w lodówce.
Maść
Świeży sok wymieszać z masłem o temperaturze pokojowej. Gotową maść przechowywać w lodówce.
Papka z rozgniecionego ziela
Kwiaty, liście, łodygi umyte i zwilżone rozgnieść wałkiem (jak czyniono niegdyś), można je też zmiksować. Taką świeżą papkę przykłada się na powiększone węzły chłonne, plamy i przebarwienia.
Agnieszka Bożek
Korzystałam m.in. z:
J. Anioł-Kwiatkowska, S. Kwiatkowski, W. Berdowski, Rośliny lecznicze. Atlas, „Arkady” 1993.
M. Treben, Apteka Pana Boga, Ex Libris, 2015.
Atlas ziół, Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała 2010.