Menopauza - Jak sobie radzić

Przekwitanie zarówno w życiu kobiety, jak i mężczyzny to często trudny czas, naznaczony takimi nieprzyjemnymi objawami, jak pogorszenie nastroju, apatia, niekorzystne zmiany w wyglądzie, problemy hormonalne i inne zdrowotne. Istnieją jednak sposoby, by wejść w ten okres z podniesioną głową, radosnym nastrojem i uśmiechem na twarzy. Pomogą w tym odpowiednia dieta, zioła oraz sportowy strój.

Menopauza, bez względu na to, w jaki sposób przeżywana, jest integralną częścią życia każdej kobiety. Nie jest to choroba i nie znajdzie się żadnego lekarstwa, które pozwoliłoby się przed nią uchronić. Jakość naszego życia w tym okresie zależy przede wszystkim od nastawienia – bowiem warto pamiętać, że czas bez miesiączki to doskonały powód do dobrego samopoczucia i planowania zajęć, które dawniej z różnych względów były trudne do zrealizowania.

Około 45–50 roku życia organizm kobiety przestaje produkować hormony płciowe – estrogeny i progesteron. Okres przejściowy między wiekiem prokreacyjnym a początkiem starzenia się trwa około dwóch lat. Efektem tych zmian są zaburzenia ze strony układu nerwowego, zmiany w sferze emocjonalnej, a w póź- niejszym wieku osteoporoza.
Nie każda z nas odczuwa bądź odczuje objawy menopauzy. Około 1/3 pań nie zazna innych objawów niż nasilenie, a następnie zatrzymanie miesiączki. Kolejna grupa odczuje objawy umiarkowane i dopiero pozostała część pań dozna bardzo dokuczliwych objawów o przedłużonym czasie trwania. Tendencja do nasilonych objawów menopauzy bywa niekiedy dziedziczna.

Za wszystkie niedogodności odpowiadają wahania poziomu hormonów we krwi, a dokładnie estrogenów. Charakterystycznym objawem są uderzenia gorąca – nagłe zmiany temperatury ciała. Wrażenie uderzenia występuje, gdy podwyższająca się temperatura ciała osiąga szczyt, a następnie nagle opada do normalnej. Uderzenia gorąca mogą podnieść temperaturę ciała o kilka stopni w krótkim czasie i spowodować uczucie osłabienia lub nawet zasłabnięcie, czasem silne pocenie. Oprócz uczucia dyskomfortu nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, warto
je jednak łagodzić przy pomocy naturalnych fitohormonów roślinnych czy leków ziołowych.

Pozostałe objawy menopauzy można podzielić na kilka grup:

l psychiczne: huśtawki nastrojów, drażliwość i zaburzenia koncentracji, depresja, osłabienie pamięci, zmniejszone libido, bezsenność i zaburzenia rytmu snu,

l ze strony narządów płciowych i seksualne: suchość, świąd, stany zapalne lub zanik pochwy, odczuwanie bólu w trakcie stosunku, problemy w osiągnięciu orgazmu, nawracające zapalenia dróg moczowych i nietrzymanie moczu,
l inne objawy fizyczne: nadmierna potliwość, bolesność stawów i kości, osteo- penia i osteoporoza, bóle krzyża i głowy.

Poza tym spadek ilości hormonów we krwi może przyczyniać się do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Badania dowiodły, że niedobór estrogenów powoduje wzrost całkowitego cholesterolu, jego szkodliwej frakcji LDL i trójglicerydów, a także spadek poziomu dobrego cholesterolu HDL. Poza tym
ich poziom ma wpływ na aktywność
neuroprzekaźników, np. serotoniny, regulację krążenia mózgowego, odżywienie komórek mózgowych i wzrost komórek
nerwowych.

W leczeniu dolegliwości związanych z przekwitaniem lekarze zalecają często zastępczą terapię hormonalną.
Jednak niesie ona ryzyko zachorowania na choroby autoimmunologiczne, np. toczeń. Dlatego bezpieczniejszym rozwiązaniem może się okazać wzbogacenie diety większą ilością hormonów roślinnych (fitohormonów), czyli estradiolu.
Tak zwane fitoestrogeny to związki pochodzenia roślinnego zawarte w kilkuset gatunkach roślin, pozwalające tworzyć w organizmie cząsteczki estrogenów. Biologiczne działanie tych związków zostało potwierdzone w badaniach klinicznych już w 1926 roku.
Dzielą się na trzy klasy:

l izoflawony zawarte w: soi i jej przetworach, soczewicy, fasoli, bobie, grochu, pszenicy i jej kiełkach, jęczmieniu, życie, ryżu i otrębach,

l lignany zawarte w: wiśniach, gruszkach, jabłkach, siemieniu lnianym, nasionach słonecznika, marchwi, koprze włoskim, cebuli, czosnku, olejach roślinnych i piwie z chmielu,

l kumestany zawarte w: kiełkach soi i lucerny oraz w czerwonej koniczynie.

Szereg badań sprawdzających działanie biologiczne fitoestrogenów dowiódł ich pozytywnego i kompleksowego działania na kobiecy organizm. Odkryto, że estradiol wykazuje właściwości:

l przeciwwirusowe, bakteriobójcze i przeciwgrzybicze,
l antyproliferacyjne, przeciwnowotworowe i hamujące rozrost naczyń krwionośnych wokół guza,

l antyoksydacyjne i antymutagenne,

l przeciwzapalne.

W 2001 roku przeprowadzono badania kliniczne porównujące skuteczność działania preparatów soi i hormo- nalnej terapii zastępczej w leczeniu objawów menopauzy. Poddało się im 177 kobiet. W obu grupach zaobserwowano w miarę równy spadek cholesterolu całkowitego, jednak postępy zmian miażdżycowych u pań przyjmujących preparaty soi były nieznacznie mniejsze (35% w porównaniu z 39% w grupie HTZ). Co ciekawe, w grupie „sojowej” zaobserwowano większy spadek grubości endometrium, co potwierdziło doniesienia o zmniejszonej częstości występowania nowotworu endometrium u kobiet spożywających produkty sojowe.

Bardzo dobre wyniki osiągnięto też w badaniach wpływu izoflawonów na masę kostną u pań w okresie menopauzy. Niski poziom estrogenów w tym czasie powoduje gorsze wchłanianie wapnia przez ściany jelita i prowadzi do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Badania z 2000 roku nad komórkami kościogubnymi (rozpuszczającymi kości) wykazały zahamowanie ich namnażania i aktywności pod wpływem izoflawonów sojowych. Kolejne, z 2001 roku dowiodły, że izoflawony zwiększają namnażanie i różnicowanie komórek kościotwórczych i są odpowiedzialne za wzrost produkcji kolagenu niezbędnego w utrzymaniu grubości i elastyczności skóry oraz dobrej kondycji stawów.

Inną grupą roślin warzywnych wykazujących prozdrowotny wpływ na organizm kobiety w okresie menopauzy są warzywa kapustne bogate w związki indolowe. Wykazują one pozytywny wpływ na niekontrolowane namnażanie się komórek w gruczołach rozrodczych u kobiet, dzięki czemu chronią przede wszystkim przed rozwojem nowotworu piersi. Dlatego w naszej diecie nie powinno zabraknąć różnych odmian kapusty, brukselki, brokułów, kalafiora czy też kalarepki.
Obok cennych warzyw i owoców, panie w okresie menopauzy powinny sięgać po zioła łagodzące wiele przykrych objawów. Należą do nich: piwonia lekarska (Paeonia officinalis), arcydzięgiel chiński (Angelica sinensis), pluskwica groniasta (Cimicifuga racemosa), niepokalanek pospolity (Vitex agnus-castus), malina właściwa (Rubus idaeus), lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) oraz dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), o których piszę w kolejnym artykule o naturalnych środkach pomocnych w leczeniu objawów menopauzy.

O andropoauzie przeczytacie w następnym numerze.