Wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis)

Wiesiołek znany jest także pod romantyczną nazwą „wieczorna gwiazda”. Jego kwiaty otwierają się wieczorem i ukazują w świetle księżyca swoje jasnożółte płatki o fosforyzującym połysku. Nasiona wiesiołka zawierają olej wspomagający leczenie chorób metabolicznych, większości autoimmunologicznych, chorób przewodu pokarmowego i poprawiający odporność w okresie wiosennym i jesiennym. Można go także wykorzystać w kuchni.

Wiesiołek dwuletni pochodzi z Ameryki Północnej. Istnieją dwie teorie na temat jego pojawienia się w Europie. Według jednej z nich w XVI wieku został przywieziony z ładunkiem towarów z Ameryki, druga zaś głosi, że przedostał się do Europy przez połączone niegdyś kontynenty. Roślina występuje w Europie, Ameryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. W Polsce rośnie przy drogach, na nasypach kolejowych, żwirowiskach, nad brzegami rzek, na skrajach lasów sosnowych, na mało urodzajnych glebach lekkich, piaszczystych, nieużytkach i ugorach.

Wiesiołek jest rośliną z rodziny wiesiołkowatych, osiągającą wysokość 150 cm, o wyprostowanej, owłosionej łodydze. W pierwszym roku wyrasta korzeń i rozetka liści odziomkowych, w drugim pojawia się pęd kwiatowy. Liście dolne są czerwonawe, odwrotnie jajowate, natomiast liście łodygowe – mniejsze i jasnozielone, eliptyczne, o zaostrzonych końcach i drobno ząbkowanych brzegach. Rosną naprzemianlegle.

Kwitnie od czerwca do sierpnia. Cytrynowe kwiaty o średnicy 3–5 cm tworzą kwiatostan w formie wydłużonego grona. Wieczorem się otwierają, a rankiem zamykają. Owocem wiesiołka jest torebka z drobnymi, ciemnobrunatnymi nasionami.

Roślinę pozyskuje się ze stanowisk naturalnych i z upraw. Oprócz wiesiołka dwuletniego uprawiany jest także wiesiołek dziwny, zwany też dziwaczkiem oraz jednoroczny. Surowcem zielarskim są nasiona i tłoczony z nich olej. Nasiona wiesiołka dojrzewają nierównomiernie, stopniowo ku szczytowi, dlatego roślinę ścinamy, gdy torebka z nasionami na pędach kwiatostanowych jest otwarta. Następnie zioło suszy się i młóci. Do suszenia należy wybierać tylko dojrzałe nasiona, niedojrzałe są pozbawione właściwości leczniczych. Z nasion tłoczy się na zimno, w temperaturze nie wyższej niż 30°C, olej wiesiołkowy.

Preparaty z wiesiołka można nabyć w formie kapsułek z olejem oraz wytłoczonego na zimno oleju. Poza tym olej stanowi składnik maści do stosowania na skórę oraz kosmetyków.

Rzadziej stosuje się ziele wiesiołka, które jest o wiele słabsze w działaniu, a w kuchni wykorzystuje się też korzeń – pokrojony w plastry, ugotowany w rosole, polany oliwą i przyprawiony solą i pieprzem może stanowić oryginalną jarzynę do obiadu. Podawany może być w całości jak szparagi. Kwiatki można dodawać do sałatek, zup, deserów.

Właściwości
Nasiona wiesiołka zawierają do 24% cennego oleju zawierającego niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT – linolowy, gamma-linolenowy i olejowy), 15% białka bogatego w aminokwasy siarkowe i tryptofan i 43% błonnika. Ponadto skrobię, fitosterole, enzymy, witaminę E i sole mineralne: cynk, selen, magnez i wapń. Najważniejszym składnikiem są wymienione cenne kwasy tłuszczowe, które mają podstawowe znaczenie w przypadkach zaburzeń pracy gruczołów i całego układu hormonalnego, w zaburzeniach przemiany lipidowej oraz pracy ośrodkowego układu nerwowego. Poza tym NNKT hamują syntezę prostaglandyn, związków uczestniczących w procesach zapalnych i przyczyniających się do powstania stanów zapalnych – bólu, gorączki i obrzęków.

Wiesiołek to zioło dobre dla każdego – dla dzieci, kobiet, mężczyzn i osób starszych. Stosuje się je zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.

Olej z nasion wiesiołka pomaga na:
l  Obniżoną odporność – zwłaszcza przy chorobach bakteryjnych i wirusowych, w nawracających zakażeniach dróg oddechowych. Działa odtruwająco i wzmacniająco. Uzupełnia niedobory kwasów tłuszczowych, witamin i minerałów.

l  Otyłość – reguluje przemian�...