Co nas ziębi, co nas grzeje

Od wieków ludzie wykorzystują pożywienie do regulacji temperatury ciała. Latem instynktownie sięgamy po chłodnik czy herbatę miętową, by się ochłodzić. Zimą zaś najchętniej jadamy długo gotowane rosoły i pijemy sok z czarnego bzu, by się rozgrzać i uniknąć przeziębienia. Mało kto wie, że ciepło i zimno to dwie najważniejsze cechy produktów spożywczych stosowanych w celach leczniczych i profilaktycznych w tradycyjnej medycynie chińskiej.

Od wieków ludzie wykorzystują pożywienie do regulacji temperatury ciała. Latem instynktownie sięgamy po chłodnik czy herbatę miętową, by się ochłodzić. Zimą zaś najchętniej jadamy długo gotowane rosoły i pijemy sok z czarnego bzu, by się rozgrzać i uniknąć przeziębienia. Mało kto wie, że ciepło i zimno to dwie najważniejsze cechy produktów spożywczych stosowanych w celach leczniczych i profilaktycznych w tradycyjnej medycynie chińskiej.

Chińscy lekarze zwracają bacznie uwagę na temperaturę ciała pacjenta, którego dolegliwości wynikają z braku równowagi pomiędzy stanami Yin i Yang. Pierwszy z nich oznacza zimno i niedobór, natomiast drugi gorąco i nadmiar. Każdy posiada cechy, które świadczą o przewadze jednego ze stanów. Osoba z nadmiarem Yang może mieć problemy z układem krążenia i z układem nerwowym. W takich stanach często występuje wysokie ciśnienie, choroby wynikające z długo utrzymującego się stanu zapalnego, np. miażdżyca, cukrzyca czy nowotwory, drętwienie, rozdrażnienie lub nerwica, bezsenność i nocne poty. Z kolei niedobór Yin objawia się dolegliwościami związanymi z układem moczowym, kostnym, płciowym czy stanami lękowymi. Charakterystyczną oznaką wyziębienia organizmu są częste, obfite i wodniste wydzieliny, jak flegma, przejrzysty mocz oraz wodniste stolce.

Zachowaj równowagę
Jak wynika z tej podstawowej zasady chińskiej medycyny – zarówno stan nadmiaru, jak i niedoboru negatywnie wpływają na nasze zdrowie. Ważne więc, by ani nadmiernie nie rozgrzewać organizmu, ani też nie doprowadzić do jego wyziębienia. Tyczy się to wielu aspektów naszego życia: pożywienia, sposobu ubierania oraz aktywności fizycznej. Te trzy sfery naszego życia powinny być zawsze realizowane adekwatnie do pory roku i panującej wtedy pogody. Dlatego w upalne lato najchętniej powstrzymujemy się od aktywności fizycznej (chyba że w wodzie, która ma dużo niższą temperaturę niż rozgrzane powietrze), nosimy jak najlżejsze ubrania, a do jedzenia i picia dobieramy produkty ochładzające. W stanach nadmiernego gorąca organizm reaguje uruchomieniem mechanizmów chłodzenia, np. produkcją potu. Zimą natomiast chętnie się ruszamy na świeżym powietrzu, chodzimy grubo ubrani i jemy obfite gorące posiłki. W przypadku niedoboru ciepła organizm reaguje przesyłaniem ogrzanej krwi z naczyń obwodowych w kończynach do wnętrza ciała.

Co wpływa na termiczną naturę pokarmu?
Ogrzewające i ochładzające właściwości różnych produktów spożywczych zależą od wielu cech. Jedne wynikają ze składu chemicznego pożywienia, inne ze sposobu jego przygotowania. Poza tym w świecie roślin istnieją pewne przykłady, których nie da się jednoznacznie sklasyfikować. Świadczy to o wielkiej inteligencji świata ożywionego, którą ludzie zbyt często ignorują. Popularny u nas mniszek lekarski uchodzi za środek obniżający poziom cukru we krwi (działanie ochładzające). Jednak gdy przyjmują go osoby ze zbyt niską glikemią, mniszek jakimś sposobem jest w stanie jej poziom wyrównać (działanie ogrzewające). O takich ziołach mówi się, że nie działają jednostronnie, ale regulują pewne procesy. Innym przykładem jest żeń-szeń, który w zależności od okoliczności podnosi (ogrzewa) lub obniża ciśnienie krwi (ochładza).
Nie musimy być doświadczonymi biochemikami, by nauczyć się rozpoznawać naturę termiczną pokarmów po ich składzie. Jest to bardzo proste. W większości przypadków produkty, które mają ciepłe kolory (pomarańczowy, czerwony, ciemnofioletowy, brązowy czy czarny), mają właściwości ogrzewające, np. czarny bez, malina, jeżyna, czerwone